ABD’nin yeni başkanı Joe Biden oldu. Ama Donald Trump, giderayak Türkiye’ye yaptırım mı uygulayacak? CAATSA yaptırımları yeniden Trump’ın önüne geliyor ve bu kez ciddi. Trump, 12 maddelik yaptırımlardan 5’ini uygulamak zorunda… Peki nedir o 5 madde? Ve Türkiye’nin ekonomisini felç edecek yaptırımlar mı geliyor?
Hükümetin ekonomik politikasını eleştiren gazetecileri haklı çıkaracak bir gelişme yaşandı. Ekonomistler yakında ABD’nin Türkiye’ye yönelik yaptırım paketi açıklayacağını ve bunun da Rusya’dan alınan S-400 kaynaklı CAATSA yaptırımlarını olacağı iddiasını diye getiriyorlardı.
Ekonomistler, ekonomik olarak zor günler geçiren Türkiye’ye yönelik CAATSA yaptırımlarının da dahil olmasıyla ülkenin ekonomik dengelerini çok daha fazla bozacağını ve bunun da dolar ve euro üzerinde baskı uygulayacağını söylüyor.
Hatta bir kısım senaryoya göre dolar ve euronun çok fazla değer kazanacağını devalüasyon etkisi yaşanacağı iddia ediliyor.
Trump rafa kaldırmıştı
Söz konusu yaptırımlar 2019 yılında gündeme gelmiş ama ABD Başkanı Donald Trump tarafından rafa kaldırılmıştı. Ama şimdi Trump, gidiyor ve ABD Kongresi, Türkiye’ye S-400 yaptırımı için harekete geçti. ABD Kongresi, Rusya’dan S-400 hava savunma sistemi satın alan Türkiye’ye yaptırımları da içeren Ulusal Savunma Yetkilendirme Yasa Tasarısı’na (NDAA) son şeklini verdi. Senato ve Temsilciler Meclisi’nin kendi versiyonlarını tek metinde birleştiren yasa tasarısının gelecek hafta Kongre’nin iki kanadında da oylanması bekleniyor. Tasarıda, Başkan’ın Türkiye’ye 30 gün içinde ABD’nin Hasımlarına Yaptırımlar Yoluyla Karşı Koyma Yasası’nda (CAATSA) yer alan 12 yaptırımdan en az beşini uygulaması talep ediliyor.
Peki CAATSA yaptırımları nelerdir?
ABD Başkanı Trump yasa gereği 70 sayfalık CAATSA metninde listelenen 12 yaptırım kaleminden en az beşini seçmek zorunda.
Bu kalemler şöyle sıralanıyor:
- Yaptırım kapsamına alınan kişi ve kurumlara ihracat-ithalat bankası desteğinin kesilmesi,
- Mal ve teknoloji ihracatı ruhsatı verilmemesi,
- ABD mali kuruluşlarından kredi tedarik edilmemesi,
- Uluslararası mali kuruluşlardan kredi verilmemesi,
- Mali kurumlara ABD Merkez Bankası ile doğrudan alışveriş yapma izni verilmemesi,
- Yaptırım kapsamına alınan kişi ya da kurumlarla ihale ya da sözleşme yapılmaması,
- Döviz üzerinden işlem yapılmasının yasaklanması,
- Mali kurumlar ve bankalar arasında ödeme ya da kredi transferlerinin yasaklanması,
- Yaptırım kapsamına alınan kişi ya da kurumların ABD topraklarında gayrimenkul sahibi olmasının yasaklanması,
- ABD kişi ve kurumlarının yaptırım kapsamına alınan kişi ya da kurumlardan sermaye ya da borç alışverişinin yasaklanması,
- Yaptırım kapsamına alınan kişilere ABD’ye giriş yasağı,
- Yaptırım kapsamına alınan kişi ve kurumlara benzer işlevi olan üst düzey görevlilere de yaptırım uygulanması.
Yaptırım süreci nasıl işliyor?
Türkiye’nin S-400’leri teslim alması halinde öncelikle ABD Ulusal Güvenlik Konseyi Türkiye’nin Rus savunma ya da istihbarat sektörüyle önemli düzeyde bir alışveriş yapıp yapmadığını belirlemek üzere toplanacak.
Ulusal Güvenlik Konseyi’nin bu anlamda eşiğin aşıldığına kanaat getirmesi halinde, ABD Maliye Bakanlığı olası yaptırım seçeneklerini ve etkilerini değerlendirecek ve Başkana hangi yaptırımların uygulanması gerektiği konusunda tavsiyede bulunacak.
Bunun üzerine yaptırım öngören bir başkanlık kararnamesi hazırlanacak. Başkan kararnameye imzasını attığı anda yaptırımlar yürürlüğe girecek.
Başkanın kararnameyi ne zaman imzalayacağı dolayısıyla da yaptırımları resmen yürürlüğe almasına ilişkin bir zaman sınırıysa bulunmuyor.
